Over de toekomst van de Antiekmarkt en Boekenmarkt Den Haag

In april 2016 werden standhouders van de Antiek- en Boekenmarkt Den Haag uitgenodigd voor een “workshop” (zie ook het Blog van 4 april 2016) Nu ben ik toevallig tegen het verslag en conclusie daarvan aan gegoogled:

Raadsinformatie: Verbeterplannen Wijk- en themamarkten Den Haag

Definitief rapport -  juli 2016.

Door:  Bridge Vastgoed, in opdracht van de Gemeente Den Haag

Met als advies aan de Gemeente Den Haag: "de Antiek- en Boekenmarkt Lange Voorhout en Plein Den Haag verzelfstandigen, oftewel te privatiseren"

(neem de tijd voor dit relatief klein deel van het verslag of print dit uit, het complete verslag beslaat meer dan 70 bladzijden, zie daarvoor de link onderaan)

Ik vind vooral wat er over “marketing en promotie” wordt geschreven nogal heftig, want wat is er makkelijker dan te vinden dat een extern, professioneel reclamebureau het beter zal kunnen.

En over de “onderlinge verdeeldheid” kan ik zeggen dat de Haagse Markt zowat 10 jaar lang heeft gesoebat in ernstige onderlinge verdeeldheid voor er een convenant werd ondertekend die schijnbaar nog geen 2 jaar heeft standgehouden.

 "…Op Haagse markten is deling ontstaan of al aanwezig.

Er is een vaste groep van kwalitatief goede en professionele ondernemers.

Een op het collectief gerichte groep ondernemers.

Een groep van individueel gerichte ondernemers.

Een groep waarvan de producten en de service minder kwaliteit bieden.

Hoewel de laatste groep ondernemers met vaak lage prijzen voor hun producten ook een bepaalde doelgroep bedient kan een te groot aandeel van dit type ondernemers de totale uitstraling van een markt negatief beïnvloeden en weet de consument niet waar ze aan toe is.

…In de wintermaanden (oktober-april) van 10.00-18.00 uur op donderdag op het Plein met maximaal 29 kramen. Het aanbod bestaat op het Plein vrijwel geheel uit boeken en prenten (meer dan 80%) aangevuld met 1 of twee kramen antiek. Dit heeft te maken met het gegeven dat de weersomstandigheden voor antiek in de winter te slecht zijn waardoor deze branche in de wintermaanden vaak naar overdekte antiekbeurzen trekt.  

…De Antiek- en Boekenmarkt, in de zomermaanden (mei-september) staat deze markt op donderdag en zondag van 10.0018.00 uur op het Lange Voorhout met maximaal 77 (donderdag) respectievelijk 72 (zondag) kramen. Het aanbod is dan een combinatie van vooral antiek en curiosa (de helft of meer) aangevuld met boeken en een klein deel consumptieartikelen (rond de 8%).

…Op beide locaties is de markt in de loop van de tijd kleiner geworden. Op donderdag is er op het Lange Voorhout sprake van zo’n 14% leegstaande kramen. Op zondag is dit aandeel veel lager met slechts 5,5%. Op het Plein is zelfs sprake van 21% leegstaande kramen.

…De markt heeft op het Lange Voorhout momenteel te kampen met veel overlast van de bouw van de parkeergarage onder het Tournooiveld. In 2015 is er veel aandacht besteed aan verwijzing naar de markt op straat hetgeen tot een verbetering van de vindbaarheid heeft geleid. Door de bouw van de parkeergarage is ook de opstelling aangepast. Voorheen stonden de meeste kramen met hun achterkanten naar elkaar en liepen de consument er om heen. Nu staan de (meeste) kramen met hun front naar elkaar en loopt  de consument tussen de kramen door.

…Bij de workshop over de Antiek- en Boekenmarkt wordt gestart met een algemene ronde van wat de marktondernemers vinden van de markt op dit moment. Of eigenlijk gaat het om drie markten waarvan er twee in de zomer worden gehouden op het Lange Voorhout (op donderdag en zondag) en 1 in de winter op het Plein.

Hierbij worden de volgende punten genoemd: • Overlast van de bouw van de parkeergarage op het Toernooiveld. De vindbaarheid van de markt is wel verbeterd sinds er bebording is opgehangen (?!) • Er wordt voorgesteld (gevraagd) om gratis parkeren voor de bezoekers van de markt op het Lange Voorhout (als compensatie voor de overlast van de bouw van de parkeergarage). • Er worden ook andere evenementen georganiseerd op het Lange Voorhout. Met name op zondag. De marktondernemers geven aan hier last van te hebben. Vaak is het niet bekend bij de ondernemers en worden ze een beetje (?!) ‘weggedrukt’. Sommigen zien het ook als een gemiste kans omdat als het wel bekend is er wellicht kan worden samen gewerkt.  • Er is discussie over de wijze van reclame en marketing van de markt. Aangegeven word dat veel ondernemers toeristen als klanten hebben. De vraag is of er voldoende marketing is gericht op deze doelgroep. • Er is verschil van mening over de kwaliteit van de ondernemers/het aanbod.  • Er wordt aan de afdeling markten gevraagd of de kramen die leeg zijn (omdat een ondernemer verhinderd is) voor die betreffende dag mogen worden ingevuld door een tijdelijke ondernemer (eventueel voorgedragen door de vergunninghouder zelf). Na invoering van de nieuwe marktverordening wordt dit mogelijk (onder bepaalde voorwaarden).  • Op dit moment valt de Antiek- en Boekenmarkt qua regelgeving onder hetzelfde ‘kopje’ als de algemene wijkmarkten in de marktverordening. Feit is echter dat het aanbod, het type klant, etc. heel anders is. Er wordt dan ook gesuggereerd om de regelgeving hierop te checken en waar mogelijk aan te passen...  

Overall is het voor deze markt opvallend dat er veel onderlinge verdeeldheid en discussie is.

…De antiek- en boekenmarkt is door het aanbod een vreemde eend in dit rijtje (Haagse markten). Mede hierdoor is zowel de oriëntatie vanuit het Centrum en de bezoekfrequentie van deze markt het laagste (respectievelijk 7% en 1,4 keer per maand). De markt heeft geen verzorgende functie voor het stadsdeel maar wordt vanuit de gehele stad bezocht en ook van buiten Den Haag en door toeristen.

…Tot slot is in het onderzoek gevraagd naar wensen voor de markt. Als er al iets wordt genoemd gaat het vaak over: • Aanwezigheid toiletten • Zitmogelijkheden • Beter parkeren.

- Aanbod niet verder oprekken

- Geen groothandel

- Er zou wel meer design/kunst mogen 

 - Kernwoorden voor de markt: klantvriendelijk, leuke uitstraling, kwaliteit, breed assortiment, veiligheid en bewaking. 

- Wisselwerking omgeving (cultuur, horeca etc)

- Balans nu goed tussen horeca en markt.

- Flyers hotels/musea/restaurants. 

- Marketing en promotie  (website, facebook, toeristeninformatie etc)

- Promotiecommissie nu in eigen beheer (tot 2015 dus!).

- Site aanpassen met ook aandacht voor aanbod aan kunst/retro, openingstijden en data.

- Beheer Facebookpagina overnemen

- Meer persberichten/ingezonden mededeling voor aandacht voor de markt.

Tijdens de opdracht over de randvoorwaarden voor de toekomst en de centrale discussie daarna wordt opnieuw duidelijk dat er veel verschil van mening is tussen de ondernemers. Wat betreft  bijvoorbeeld de marktdagen en openingstijden is er een groep meer vooruitstrevende ondernemers die aangeeft dat de openingstijden best langer zouden mogen. Een van de doelgroepen is immers de toerist en die komt vaker gedurende de middag en avond dan in de ochtend. De echte kenner komt daarentegen juist graag in de ochtend om er op tijd bij te zijn voor de mooiste producten/deals. Om te lange marktdagen te voorkomen kan het verstandig zijn een keuze te maken waarbij tijdens de workshop bij de meeste deelnemers de voorkeur uitging naar vroeg starten (om ook de kenner als consument te behouden) en tot 17.00 of 18.00 uur door te gaan.  

Qua aanbod en uitstraling werd duidelijk dat het belang van goede kwaliteit van het aanbod voorop staat. Men wil voorkomen dat de markt ‘afzakt’ naar een rommelmarkt en er geen echt antiek/kwaliteit meer is te krijgen. De markt heeft nu juist op dat vlak een goede naam waarop gebouwd (en uitgebouwd) kan worden. Om een iets jongere doelgroep aan te trekken ziet men wel mogelijkheden voor iets meer design. Er wordt voor deze doelgroep nu al wel het een en ander aangeboden aan vintage.  

Wat betreft de wisselwerking tussen de markt en de omgeving wordt door de marktondernemers aangegeven dat relatie tussen de horeca (aan het Lange Voorhout) en de markt prima is. De directeur van het museum Escher in het Paleis merkt op dat hij de aanwezigheid van de markt voor de musea in het gebied van grote toegevoegde waarde vindt. Wat hem betreft mag de markt groter, vaker en mag er meer promotie voor de markt worden gemaakt.  Hoewel niet door de aanwezigen van de workshop zelf opgemerkt is specifiek gevraagd naar de wisselwerking tussen de Antiek- en Boekenmarkt en de winkels aan de Denneweg. De marktondernemers geven aan dat deze er niet is en wat hen betreft ook niet van toegevoegde waarde. 

Wat betreft de promotie is iedereen het eens over het belang voor de bekendheid en het functioneren van de markt. Ook in meer samenwerking met de in het gebied gevestigde musea ziet men meerwaarde. Het grote probleem voor deze markt is echter dat men het vervolgens niet eens wordt over hoe en door wie dit dan moeten worden uitgevoerd. Wellicht dat hier kansen liggen in het verlangde van de studie die wordt uitgevoerd naar de promotie en marketing van een museumkwartier in Den Haag. De gemeente heeft het initiatief genomen om met de gevestigde musea, horeca en andere instellingen van het gebied rond het Lange Voorhout te kijken hoe dit gebied als cultureel gebied met een concentratie van musea bekendheid kan krijgen. Wellicht dat de Antiek- en Boekenmarkt hierbij kan aanhaken.  

Voor de Antiek- en Boekenmarkt op het Plein is eenzelfde opdracht uitgevoerd waarvan de resultaten (randvoorwaarden voor de toekomst) hieronder zijn weergegeven. Het lastige was dat er tijdens de workshop slechts 1 ondernemer (antiek!) van het Plein aanwezig was.  De conclusies zijn niet wezenlijk anders dan voor de markt op het Lange Voorhout. De nadruk op deze markt ligt op het aanbod aan boeken. Het aandeel antiek is zeer beperkt. Dit zorgt oor een andere uitstraling van de markt dan op het Lange Voorhout hetgeen nog eens wordt versterkt doordat de locatie heel anders is.  

De locatie op het Plein (met de vele horecagelegenheden) leidde er wel toe dat het idee ontstond om juist met de horeca meer samenwerking te zoeken. Bijvoorbeeld in de vorm van een leuke lunchaanbieding bij bezoek aan de markt.

Verder geven de marktondernemers aan dat de aanwezigheid van het Mauritshuis op het Plein belangrijk is voor de markt.

De markt op het Plein: met name boeken (bij goed weer iets meer antiek) en in beperkte mate antiek

- Kernwoorden voor de markt: klantvriendelijk, uitstraling, kwaliteit, breed assortiment, veiligheid en bewaking. 

- Wisselwerking omgeving (cultuur, horeca etc)

- Mauritshuis is belangrijk! Lunchaanbieding met horeca regelen? 

- Marketing en promotie  (website, facebook, toeristeninformatie etc)

- Samenwerking met veilinghuizen (kunst- antiek-boeken) in Den Haag, Rotterdam en Leiden.

Gewenste ruimtelijke opstelling.

Over de ruimtelijke opstelling van beide markten is tijdens de workshop slechts kort gesproken.

Dit werd deels ingeven doordat er vrij lang is gewerkt aan de opdracht over de randvoorwaarden voor de toekomst en de discussie daarover en (belangrijker nog) doordat er eigenlijk weinig klachten danwel wensen bleken met betrekking tot de ruimtelijke opstelling.  

Voor Plein geldt dat de opstelling zoals die nu is goed wordt bevonden. 

Voor het Lange Voorhout is een en ander afhankelijk van de nieuwe situatie die ontstaat na de realisatie van de parkeergarage in combinatie met het aantal aanbieders die er tegen die tijd (nog) zijn. Overigens is het wel belangrijk op te merken dat de opstelling van deze markt met de door de bouw van de parkeergarage is aangepast. De kramen staan nu met hun front naar elkaar waardoor een soort marktlaan ontstaat. Dit wordt door de marktkooplieden als erg sfeervol en positie ervaren. Dit principe willen ze graag in de toekomst behouden.  Tijdens de workshop blijkt echter vooral dat de aanwezige ondernemers vooral bezig zijn met hoe ze in het komende seizoen komen te staan.

- kenmerkend voor deze markt is de onderlinge verdeeldheid. Dit is van grote invloed op de toekomst van de markt omdat er geen eenheid kan worden bereikt in de te volgen koers terwijl dit wel nodig lijkt. De uitdaging voor deze markt ligt vooral is het verbreden van de samenwerking en het verbeteren van eenduidige marketing en promotie. De markt zal écht professioneler moeten gaan opereren om in de toekomst voldoende aantrekkelijk te blijven voor de consument. Omdat er niet veel Antiek- en Boekenmarkten zijn in Nederland liggen er juist ook veel kansen voor de markt en voor de stad Den Haag. Het typische aanbod, de sfeervolle locatie op het Lange Voorhout, de aansluiting op de Denneweg en de combinatie met de verschillende musea in dit gebied zijn uniek. Mogelijk dat dit meegenomen kan worden in de acties die vanuit de gemeente momenteel worden ondernomen en ondersteund op het gebied van het museumkwartier Den Haag.  

Hoewel de markten op de twee locaties dezelfde naam hebben zijn het eigenlijk twee markten. Een Antiek- en Boekenmarkt op het Lange Voorhout en een Boekenmarkt met wat antiek op het Plein. Het aanbod verschilt en de consumenten verschillen ook: in de winter op het Plein zijn het vooral mensen uit Den Haag en forensen. In de zomer op het Lange Voorhout komen er ook veel (dagjes)mensen van buiten Den Haag. De marktoriëntatie vanuit het centrum op deze markt vanuit het Panteia-onderzoek is slechts 7% maar de interpretatie van dit gegeven is lastig. Het is qua aanbod een markt die niet vergelijkbaar is met de reguliere wijkmarkten (waar vooral foodaankopen van belang zijn) en het is ook niet duidelijk of de oriëntatie betrekking heeft op de markt op het Lange Voorhout of op het Plein. Als reden om de markt niet te bezoeken wordt dan ook het meeste aangegeven dat het productaanbod niet aansluit op de behoefte. Als reden om de markt juist wel te bezoeken wordt vooral aangegeven dat het leuk is om er te ‘snuffelen en rond te kijken’ en het ‘aanbod van bijzondere producten’.  Ook de sfeer en het aanbod van de markten op Lange Voorhout en Plein zijn zeer verschillend. Het aanbod op Plein is met name boeken terwijl de nadruk op het Lange Voorhout veel meer op antiek ligt. Het aantal ondernemers op het Lange Voorhout loopt overigens terug, met name op de donderdag. Qua gekochte producten worden vooral boeken gekocht (door 23% van de bezoekers uit Den Haag) en in de tweede plaats curiosa (12%). Antiek wordt relatief beperkt gekocht hetgeen gezien de vaak hogere prijzen (en een andere marge) niet verwonderlijk is.  Het is overigens juist voor deze markt jammer dat er geen bezoekersenquête is uitgevoerd omdat verwacht wordt dat er veel bezoekers van buiten Den Haag (waaronder toeristen) deze markt bezoeken. Deze groep kan een ander bezoekdoel en -reden hebben en een ander koopgedrag dan de bezoeker uit Den Haag zelf. 

 Op basis van gesprekken met de marktkamer en de gehouden workshop zijn de volgende  aanbevelingen voor de toekomst geformuleerd:

• Er is gesproken over het verbreden van het aanbod (design en kunst) waarbij behoud van kwaliteit en behoud van de nadruk op (echt) antiek voor iedereen van groot belang blijft. 

• Maak een keuze in openingstijden. Eventueel kan nog een verschil worden gemaakt in de donderdag (vroeg starten en tot 17.00 uur door) en zondag (later starten en langer doorgaan). 

• De ondernemers zijn erg zoekende op het gebied van marketing en promotie. Gezien het belang voor juist deze markt zou het zeer wenselijk zijn als een externe (professionele) partij dit voor hen op pakt. Aandachtspunt is echter dat men het hierover waarschijnlijk niet eens kan worden. Aanbevolen wordt hiervoor een extra bijeenkomst/workshop voor de organiseren om gezamenlijk te bekijken wat de mogelijkheden zijn. Voorafgaand aan deze bijeenkomst dienen de mogelijkheden (incl. mogelijke partijen) in kaart te zijn gebracht. Samen met de marktondernemers kan bepaald worden wat de gestelde randvoorwaarden en doelen zijn voor het uitbesteden van marketing en/of promotie.

• Bijkomend voordeel is dat door het uitbesteden van de markteling en promotie de ondernemers kunnen wennen aan het idee van een externe partij die hen zaken uit handen neemt en waarbij men gelijk de voordelen kan zien. Dit kan een opstap zijn naar het geheel 

uitbesteden (privatiseren) van de markt aan een externe private partij. Mits dat nog van toegevoegde waarde is. Mogelijk dat het uitbesteden van de promotie en marketing al de gewenste rust een eenduidigheid terug kan brengen op de markt.

• Het is aan te raden de marketing en de promotie voor de beide markten (Plein en Lange Voorhout) apart te benaderen. De nadruk in aanbod op de markt op het Plein ligt vooral op boeken. Het aandeel antiek is zeer beperkt. Dit vraagt om een andere profilering hetgeen ook door de andere locatie met een andere sfeer wordt bevestigd.

• De samenwerking met ander (culturele) instellingen (op het gebied van marketing, evenementen etc) wordt toegejuicht. De culturele instellingen in het gebied van het Lange Voorhout zijn positief over de aanwezigheid van de Antiek- en Boekenmarkt. Het verdient aanbeveling te kijken wat er in die zin mogelijk is om de markt aan te haken bij de initiatieven die nu worden ontplooid door de gemeente en culturele instellingen ten behoeve van de het ‘neerzetten’ van een museumkwartier in Den Haag. 

• De verwachting is dat als de markt bekender wordt en beter gaat functioneren dat dan ook de relatie met het (winkel)aanbod aan de Denneweg beter zal worden. 

• Ter behoud van de kwaliteit van het (bestaande en nieuwe) aanbod is een brancheringcommissie aan te raden. Dit kan door de bestaande ondernemers worden opgepakt, hoewel dat voor deze markt gezien de grote verdeeldheid wordt betwijfeld. Aanbevolen wordt daarom om te onderzoeken of een brancheringcommissie bestaande uit zowel ondernemers van de markt als externe adviseurs (met voldoende mandaat voor deze externe adviseurs!) kan worden opgericht. Ook dit kan dan een stap zijn op weg naar (gewenning aan) privatisering. 

• Het is wel belangrijk hier ook te melden dat de marktondernemers zelf geen voorstander zijn van privatisering. Deels omdat ze twijfels hebben bij de deskundigheid van private partijen binnen hun branche van antiek en antieke boeken en deels omdat ze vrezen voor hogere kosten dan nu. Tijdens de workshop bleek dat de marktondernemers (negatief) bevooroordeeld zijn over privatisering. Toch denkt Bridge Vastgoed dat het interessant is deze optie (in stappen) nader te onderzoeken. Met name omdat de promotie en marketing van deze markt nu niet goed van de grond komt en van groot belang is voor het positioneren van de markt in de stad en voor het toerisme. 

• Zoals hierboven opgemerkt kan het uitbesteden van de promotie en marketing een eerste stap zijn in de privatisering van de gehele markt en kan ook blijken dat dat laatste niet meer nodig is als de promotie via een externe partij goed loopt. 

Wat betreft de ruimtelijke opstelling is men voor het Lange Voorhout tevreden over de huidige (tijdelijke) opstelling waarbij de ondernemers met hun front naar elkaar toe staan en er een laantje is ontstaan voor de consument. Mocht het aantal ondernemers weer (behoorlijk) toenemen dan zal de opstelling opnieuw bekeken moeten worden. 

Wat betreft de opstelling op het Plein is de huidige opstelling prima. De markt is klein en er zijn weinig alternatieven voor de opstelling. Overigens wordt aangeraden na te gaan wat de redenen zijn om de markt in de winter op het Plein te houden. Overwogen kan worden ook in de winter de markt op het Lange Voorhout te organiseren. Dit is in het beeld naar de consument wel veel duidelijker. De opstelling op het Plein is op dit moment ook akkoord voor de marktondernemers. 

Tot slot wordt aangeraden (door Bridge Vastgoed) om de Antiek- en Boekemarktop het Lange Voorhout incidenteel aan te vullen met passende evenementen zoals culturele evenementen, een culinair festival, wijnproeverij of een foodtruck-festival. Dit (laatste) zal op zich een eigen doelgroep trekken maar wel een groep die ook over de Antiek- en Boekenmarkt kan ‘struinen’. De bekendheid van de markt zal erdoor vergroten.  De organisatie van dergelijke evenementen zal door de Antieke- en Boekenmarkt nu niet van de grond komen. Dit onderstreept de wenselijkheid van een professionele partij die de promotie en marketing voor deze markt gaat oppakken.

Aanpassingen voor de korte termijn: De Antiek- en Boekenmarkt is een unieke markt. Alleen in Delft, Haarlem en Amsterdam vindt men antiekmarkten van vergelijkbare grote in de Randstad. Deze markt is daarom ook van grote toegevoegde waarde voor Den Haag toeristenstad en specifiek voor het Museumkwartier. Een goede/betere profilering van deze markt is daarom van grote toegevoegde waarde.

Bridge Vastgoed is van mening dat een specifieke markt als deze (de Antiek- en Boekenmarkt Den Haag) gerund zou moeten worden door specialisten. Het verzelfstandigen van de markt of het uitbesteden van bepaalde taken (zoals marketing en promotie) kan hierin verschil maken.

Bridge Vastgoed adviseert daarom om ruim voor het volgende seizoen (startend in mei 2017) een verkenning te laten uitvoeren naar de mogelijkheden tot privatisering of het uitbesteden van marketing en promotionele activiteiten. Een goede communicatie richting de marktkooplieden en ze betrekken bij deze zoektocht is essentieel. Het is van belang dat de marktondernemers samen met de gemeente de randvoorwaarden stellen voor de toekomst. Aanwezige ondernemers zijn vooral bezig met hoe ze in het komende seizoen komen te staan…"

Mocht je nog meer willen lezen kijk dan voor het volledige verslag van Bridge Vastgoed zie:

https://denhaag.raadsinformatie.nl/document/4792805/1/RIS296040_bijlage_3_Verbeterplannen_Wijk_en_themamarkten_Den_Haag_Definitief_Rapport_2016-07-20